ب) مبارزه با بیکاری
نظام ديني و حكومت اسلامي علاوه بر فرهنگسازي و ترغيب مردم به كار و كوشش، بايد بستر مناسب اشتغال را نيز فراهم كند چه اينكه اگر بيكاري منشأ مفاسد اخلاقي و تباهيهاي فرد و اجتماع است، بدون شك حكومت مسئول مبارزه و مقابله با فساد است و بهترين راه مقابله، علاج بیکاری ُاست كه همان ايجاد كار و شغل است. امام صادق(عليه السلام)ميفرمايند:
(كَان النّاسُ…يَصِيرُونَبِالْفَراغِإلَي غَايه:الأشِروا الْبَطرِ،حَتَّي يَكْثُرُ الْفَسَادُ وَ يُظْهَرُ الْفَوَاحِش)«مردم از بيكاري به هر تباهي و ماجراجويي كشيده ميشوند تا جايي كه فساد و فحشاء فضاي اجتماع را سرشار از آلودگي خواهد نمود.»
آنچه در بيان معلم انسانيت امام صادق آمده است، هشدار بزرگي است به نظام و دولتمردان اگر سياستگذاريها و برنامهريزيها در مسير ايجاد اشتغال نباشد آن وقت بايد دهها برابر سرمايه و وقت و تدبير صرف شود تا نتايج زيانبار و ويران كنندهي فساد حاصل از بيكاري جبران گردد. آنچه براي حكومت اسلامي در جهت بينياز كردن تودهي مردم و رفع گرفتاريهاي آنان ضرورت دارد، فراهم آوردن شغل مشروع براي افراد است. تا از اين راه مردم در زندگي، بيمشكل و رفع نيازها براي نيازمندان ميسر شود و سطح زندگي اجتماعيشان بالاتر رود و عزت و شوكت آحاد ملت اسلامي محفوظ بماند و اخلاق اسلامي بيشتر و بهتر رايج گردد و آثار شوم فقر و بيكاري روي نكند و صنايع و اختراعات رواج يابد و آمادگي همگاني براي دفاع از حيثيت كشور افزونتر شود و… پس بر پيشوايان و مديران ملت و مردان حكومت واجب است كه براي فراهم آوردن كار براي بيكاران تلاش كنند،و كار و شغل در دسترس مردم قرار دهند به خصوص كه بيكاري،سبب فقر و فقر همسايه ديوار به ديوار بياعتقادي و يا همانطور كه توضيح داديم عاملي براي بيبندوباري و سقوط اخلاقي است (بخشیان،1383،ص324و323).
ج) پرهیز از ستم گری
هدف جامعه اسلامی تأمین عدالت در جامعه ، ولازمه دسترسی به آن مبارزه با همه عوامل طاغوت ،ستم گری واستکبار است. در واقع،آزادی وحقوق بشر زمانی تأمین می شوند که حق به حق دار برسد ، اما ستم ، مانع از این امر می شود .بنابر این ستمگری نقض آزادی ،عدالت وحقوق واقعی بشر است. آیات قرآن بر این نکته تاکید کرده که از حقوق مردم کم نگذارید.
»أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ* وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ*وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ «شعراء:( 183-181) «پیمانه را تمام دهید واز کم فروشان مباشید . وباترازوی درست بسنجید واز ارزش اموال مردم مکاهید ودر زمین سر به فساد برمدارید».
تفسیر نمونه در شرح عبارت(لا تبخسوا ) می نویسد :[بخس]در اصل به معنای کم گذاردن ظالمانه از حقوق مردم ، وگاه به معنای تقلب ونیرنگی است که منتهی به تضیع حقوق دیگران می گردد، بنابراین جمله فوق دارای معنای وسیعی است که هر گونه غش و تقلب و تزویر و خدعه در معامله، وهر گونه پایمال کردن حق دیگران را شامل می شود.(پژوهشکده تحقیقات اسلامی،1390،ص637 )
امام علی(علیه السلام) الگوی ماندگار عدالت ومبارزه باستمکران در همه ی اعصار فلسفه حکومت اسلامی را این گونه بیان می کند :"سوگند به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید اگر حضور فراوان بیعت کنندگان نبود ویاران حجت را بر من تمام نمی کردند و اگر خداوند از علما عهد و پیمان نگرفته بود که برابر شکم بارگی ستم گران و گرسنگی مظلومان سکوت نکنند ، مهار شتر خلافت را بر کوهان آن انداخته و رهایش می ساختم” (نهج البلاغه،خطبه3 ).
وهمچنین آن حضرت پیشوای ستمکار و گمراه را که مایه ی گمراهی مردم می شود ، بدترین افرادبشر در پیشگاه خدا دانسته است:«إنّ شرّالناس عندالله إمام جائرضلّ وضلّ به»امام علیه السّلام در این باره از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله )روایت می کند که آن حضرت فرموده است :«روز قیامت پیشوای ستمکار را در حالی که هیچ کس او را یاری نمی کند ، به صحنه ی محشر می آورند،آن گاه او را به دوزخ می افکنند ، او چونان سنگ آسیا درآتش دوزخ می گردد ، سپس به قعر دوزخ فرو میرود».(ربانی گلپایگانی ،1382،ص11)
*بخشيان،ابوالقاسم(1383)،نهضت خدمترساني از ديدگاه قرآن و سيرهي معصومين (چاپ اول)،قم: نشر روح.
*پژوهشکده تحقیقات اسلامی(1389) ،انسان مطلوب (چاپ سوم)قم: زمزم هدایت.
*ربانی گلپایگانی ،علی (1382)،آزادی و دمکراسی از دیدگاه اسلام ولیبرالیسم (چاپ اول)،قم:انتشارات مؤسسه آموزشی –پژوهشی مذاهب اسلامی .