از وظايف مسلمانان اين است که مرزهای زبانی و گفتاری خود را حفظ و از بيهوده گويی ، تهمت، فحاشی، بدگويی ، طعن، تمسخر، غيبت ودروغ پرهيز کند و بداند که همه آنها در پرونده اعمال ثبت می شود. قرآن کريم می فرمايد: «مَّا يَلفِظُ مِن قَولٍ إلّا لَدَيهِ رَقِيبٌ عَتِيد»«سخنی از (خير وشر) برزبان نياورده جز آنکه همان دم رقيب وعتيد بر آن آماده اند» (ق،18).
با وجود اين که فرشتگان تمام حرکات واعمال انسان را ثبت وضبط می کنند، ولی آيه بر قول وگفتار تکيه و تأکيد دارد. بدين جهت است که اکثر خطاها و لغزش ها و گناهان انسانها از راه زبان انجام می گيرد. کنترل زبان در حقيقت، تأمين بزرگترين دروازه گناه است. (پژوهشکده تحقيقات اسلامی ،1390،ص716)
امام سجاد(علیه السّلام) در این باره می فرماید: هرروز صبح زبان آدمی به تمام جوارح سرکشی می کند و می گوید: چگونه شب را به صبح رسانید؟ آنها در جواب گویند :اگر تو ما را رها کنی به خوبی وآن گاه او را سوگند می دهند و می گویند : در مورد ما از خدا بترس، که ما فقط به وسیلۀ توست که عقاب می شویم یا پاداش می گیریم (شبّر،1380،ص225) .
از امام سجاد(علیه السّلام) سؤال شد: سکوت بهتر است یا سخن گفتن؟ حضرت فرمود هر یک از این دو آفاتی دارد، در صورتی که هر دو عاری از آفت باشند، سخن گفتن بهتر است. فرمود: خدای عزوجل انبیاء و اوصیاء رامبعوث کرد تا سخن بگویند نه آنکه ساکت باشند وهیچ کسی با سکوت مستحق بهشت و مستوحب دوستی خدا نمی شود و کسی به وسیلۀ سکوت از آتش غضب خدا در امان و محفوظ نمی شود، همۀ اینها فقط با سخن میسّر می شوند من نمی توانم ماه را با خورشید مقایسه کنم، تو اگر بخواهی فضیلت سکوت را بیان کنی، از کلام استفاده می کنی در حالی که فضیلت کلام را نمی توان با سکوت بیان کرد(شبّر،1380،ص226).
ودر روایت دیگری از حضرت سجاد(علیه السّلام) است که شناخت و کمال دیانت مسلمان را خوداری ازسخن بی فایده می داند ودر این روایت به عوامل عفت کلام اشاره کرده و می فرماید: وقال (علیه السّلام):«إنَّ المَعرِفَةَوَکَمالَ دینِ المُسلِمِ تَرکُهُ الکَلامَ فیما لا یَغنیه وَقِلَّةُ مِرائِه،وَحِلمُهُ ،وَصَبرُهُ ،وَحُسنُ خُلقِه»« به راستی ،شناخت و کمال دیانت مسلمان در این است که از سخنان بی فایده خودداری نماید و کم به جدل پردازد و بردباری وشکیبایی و خوش اخلاقی را پیشۀ خود سازد»(شعبه حرّانی،1387،ص491)
*پژوهشکده تحقيقات اسلامی (1390)،انسان مطلوب ،چاپ سوم ،قم:زمزم هدايت.
* شبّر،سید عبدالله (1380)،الاخلاق ،ترجمۀکتاب اخلاق ،ترجمه محمد جبّاران ،(چاپ ششم) ،قم:انتشارات هجرت.
*شعبه الحرّانی، ابومحمدالحسن بن علی بن الحسین (1387)، تحف العقول عن آل رسول(ص)، ترجمه صادق حسن زاده ، چاپ دهم،قم: انتشارات آل علی .
نگارنده:سهیلا مرادی،دانش آموخته سطح 3.
