یکی دیگر از سیاست های شیطان، سیاست کمین و بهره گیری از غفلت می باشد.
شیطان در کمین گاه راه راست به انتظار غفلت آدمی می نشیند تا حمله ور شود؛ خداوند این انتظار را چنین بیان فرمود:«لَاَقعُدَنَّ لَهُم صِراطَکَ المُستَقیم»[1]؛«(شیطان گفت): … من برای فریفتن آنان بر سر راه تو خواهم نشست».
خداوند برای این که انسان را درست تربیت کند و او را به کمال نهایی خود برساند او را به «تعبد»، « تعقل» و «شهود» فرا می خواند. تعبد یعنی این که انسان در مقام عمل، بنده خدا باشد و کارهای خود را بر اساس وحی الهی انجام دهد. تعقل یعنی که انسان در مقابل فکر و اندیشه، معارف الهی را با برهان تحلیل کند و با یقین بفهمد و بپذیرد و شهود یعنی انسان بتواند حقایق جهان را آن گونه که هست از طریق دل و بدون واسطه ( بدون وساطت لفظ و مفهوم) مشاهده کند.
شیطان در همه این مقاطع سه گانه در کمین انسان است: در بخش عبادت و « حوزه تعبد» در کمین است تا انسان اعمالش رابر اساس وحی انجام ندهد، بلکه به میل و درخواست خود عمل کند. در «حوزه تعقل»او کاری می کند تا انسان در هنگام اقامه برهان و دلیل به دام مغالطه بیفتد و برهان نما را به جای دلیل و برهان واقعی بپذیرد.در« مقام شهود» شیطان کاری می کند که انسان واقعیت را آن طور که هست نبیند یا چنین راهی را انکار کند یا بر اثر سختی آن بعد از قبول از اصل راه، آن را طی نکند.
در نهان آدمی، چشمی هست که حق را می بیند و دلی که گرایش به حق پیدا می کند. شیطان تلاش می کند در ابتدا انسان را احول (دو بین)، بعد اعور (کج بین) و سپس اعمی (نابینا) کند.
وقتی شیطان شهود واقعیت را از انسان گرفت ،او با مفاهیم مانوس می شود و مشخص است که مفهوم توان ارائه عین واقع (را که منزه از هر گونه صورت است) ندارد خدا صورت و ماهیتی ندارد تا با علم حصولی در جان کسی ظهور کند. وقتی علم شهودی خدا در جان کسی ظهور نکند آنگاه سراسر جهان بدون «..نور السماوات والارض…» [2]دیده خواهد شد و قهراً انسان اشتباه می بیند و اشتباه می کند و به بیراهه می رود.
هنگامی که اولین هدف شیطان، که کور کردن چشم دل است، حاصل شود، در کمین عقل او می نشیند تا عقل را نیز در مسائل برهانی به دام مغالطه بیندازد تا حتی مفهوم صحیح را نیز درک نکند. وقتی در بخش تعقل ، شیطان موفق شود انسان را به دام توهم و تخیل بیندازد و به تعبیر قرآن کریم، انسان آلوده را (مختال) یعنی خیال زده کند، آنگاه در مقام عمل و عبادت او کاملا نفوذ می کند چنین انسانی یا اصلا عبادت نمی کند یا عبات او ریاکارانه ، منافقانه و سود جویانه خواهد بود. [3]
غفلت از خدا، عواقب خطرناکی دارد، حضرت امیر المومنین (علیه السلام) می فرماید: قبل از اینکه خداوند انبیا را مبعوث فرماید، مردم در گمراهیهای بسیاری بودند، در آن زمان شیاطین آن چنان مردم را احاطه کرده، مدیریت می کردند که باعث شده بودند معرفت خدا را فراموش کنند. «وَاجتالَتهُم الشّیاطینُ عَن مَعرِفَتِهِ واقتَطَعَتهُم عَن عبادَته»؛[4]
مردم آن چنان سرگرم کارهای خود بودند که هم از لحاظ فکری توجه قلبی نداشتند و هم از لحاظ عملی به فکر بندگی خدا نبودند. هرچند در این خطبه به گمراهی و غفلت مردم، پیش از بعثت انبیا اشاره می کند، اما جای تردید نیست که پس از بعثت انبیا هم اگر انسانها در مسیر هدایت و تحت ولایت ایشان گام بر ندارندو بی توجهی کنند، رفته رفته دچار غفلت می شوند و خواسته یا ناخواسته به دام شیطان خواهند افتاد.[5]
#شیطان
#سیاست_کمین_و_غفلت
[1]- سوره اعراف،آیه 16.
[2]- سوره نور،آیه 35.
[3]- ر.ک. عبد الله،جوادی آملی، مراحل اخلاق در قرآن، قم، اسرا، ص 106-108.
[4]- نهج البلاغه، خطبه 1.
[5]-www.mesbahyazdi.ir